Ψυχώσεις ή ψυχωτικές διαταραχές είναι όλες οι ψυχικές διαταραχές όπου διαταράσσεται η επαφή του ασθενούς με την πραγματικότητα όπως αυτό φαίνεται μέσω της ύπαρξης είτε ψευδαισθήσεων είτε παραληρητικών ιδεών ή και των δύο.
Ψευδαίσθηση είναι η κατάσταση όπου ένας άνθρωπος έχει την αισθητηριακή εμπειρία αντίληψης ενός ερεθίσματος, (π.χ. βλέπει ή ακούει κάτι) χωρίς αυτό να υπάρχει στην πραγματικότητα. Για να μιλάμε για ψευδαίσθηση, θα πρέπει το άτομο να πιστεύει ότι αυτό που αντιλαμβάνεται υπάρχει στην πραγματικότητα· διαφορετικά, αν έχει επίγνωση ότι αυτό που αντιλαμβάνεται δεν υπάρχει, τότε πρόκειται για ψευδαισθησία που δεν είναι σύμπτωμα τυπικής ή σοβαρής ψυχωτικής διαταραχής.
Παραληρητική ιδέα είναι μία πεποίθηση που έχει το άτομο και την οποία όλοι σχεδόν οι άνθρωποι την θεωρούν εντελώς παράλογη, απίθανη ή υπερβολική. (Π.χ. η μητέρα μου μού βάζει δηλητήριο στο φαγητό, η CIA με παρακολουθεί μέσω των καλωδίων της ΔΕΗ, οι αρειανοί ελέγχουν την σκέψη μου, είμαι ο μέγας Ναπολέων κ.λπ.). Σημειώνεται ότι αν την ιδέα αυτή την πιστεύει ο περίγυρος του ατόμου, τότε δεν είναι παραληρητική, ακόμα και αν ευρέως στον κόσμο θεωρείται παράλογη (π.χ. η ιδέα περί κατάληψης ενός ανθρώπου από τον διάβολο ή άλλα δαιμόνια αν και φαίνεται παράλογη στους περισσότερους, είναι αποδεκτή από μερικές ομάδες ανθρώπων).
Παρ′ όλο που η ύπαρξη ψευδαισθήσεων ή παραληρητικών ιδεών είναι το βασικό γνώρισμα των ψυχώσεων, ψυχωτικά θεωρούνται και τα εξής στοιχεία: η διαταραχή στην σκέψη και στον λόγο (σκέψη και λόγος που δεν γίνεται κατανοητός από τους άλλους ή είναι δύσκολο να τον παρακολουθήσει κάποιος), διαταραχή στην συμπεριφορά (υπερβολική, απρόκλητη επιθετικότητα ή αδράνεια) και διαταραχές στην λειτουργία του συναισθήματος όπως ανυπαρξία συναισθήματος ή απρόσφορο συναίσθημα (π.χ. χαίρεται και γελάει με δυσάρεστα γεγονότα και θλίβεται και κλαίει με ευχάριστα).
