Στο πρώτο μέρος του άρθρου που έχει ως θέμα τις βλαβερές συνήθειες, αναφερθήκαμε στη βαθύτερη αιτία των βλαβερών συνηθειών και στο πώς αυτές διαιωνίζονται. Σ’ αυτό το μέρος θα ασχοληθούμε με το κατά πόσο όταν έχουμε ενδώσει σε μία βλαπτική συμπεριφορά, μπορούσαμε όντως να είχαμε συγκρατηθεί.
Αν κοιτάξουμε λοιπόν προσεκτικά, θα δούμε ότι όσοι ενδίδουν στις παρορμήσεις τους αναγκάζονται να το κάνουν εξ’ αιτίας του ότι έχουν δύο πεποιθήσεις (ή τουλάχιστον μία εξ’ αυτών) τις οποίες δεν επέλεξαν. Πρόκειται για τις πεποιθήσεις: «δεν μπορώ/ δεν αντέχω να κρατηθώ» και «δεν αξίζει τον κόπο να κρατηθώ».
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η πρώτη πεποίθηση είναι άλλη μία μορφή του «δεν είμαι εντάξει όπως είμαι (εν προκειμένω είμαι αδύναμος)» για την οποία ήδη είπαμε ότι βρίσκεται στον πυρήνα κάθε βλαβερής συνήθειας. Εξάλλου, στο βαθμό που η ψυχική δυσφορία που βιώνουμε είναι πολύ μεγάλη εξ’ αιτίας των αρνητικών πεποιθήσεων για τον εαυτό μας, ενισχύεται η πεποίθηση ότι δεν μπορούμε να αντισταθούμε στην επιθυμία μας για ανακούφιση.
Η δεύτερη πεποίθηση («δεν αξίζει τον κόπο να κρατηθώ») επίσης οφείλεται στη μεγάλη ψυχική δυσφορία. Δηλαδή φαίνεται πολύ μεγάλος ο πόνος για να αξίζει το όποιο όφελος που ίσως προκύψει μακροπρόθεσμα από τη διακοπή της συνήθειας. Επιπλέον όμως το «δεν αξίζει να κρατηθώ» υποδηλώνει ανεπαρκή επίγνωση του γιατί αξίζει να υποστούμε τη στέρηση μίας συνήθειας προκειμένου να απαλλαγούμε από τις βλαβερές συνέπειες της εξακολούθησής της.
Η ανεπαρκής επίγνωση με τη σειρά της συνιστά ένα είδος «συσκότισης» του νου που προκαλείται από την ψυχική δυσφορία (που οφείλεται στις αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό). Η ψυχική δυσφορία δηλαδή μας κάνει να ξεχνάμε κυριολεκτικά για λίγο γιατί αποφασίσαμε καν να κόψουμε μία συνήθεια. Φυσικά, μετά που η ψυχική δυσφορία υποχωρεί λόγω του ότι καταφύγαμε στην άμεση ανακούφιση, ο νους φωτίζεται ξανά, η μνήμη επιστρέφει κι αρχίζει η αυτομομφή.
Με άλλα λόγια, όσες φορές ενδώσαμε σε μία κακή συνήθεια, δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα καλύτερο. Κι ας λέει μία φωνή μέσα μας ή και όσοι μας κρίνουν «μπορούσες να κρατηθείς». Πώς μπορούσα να κρατηθώ; Αφού οι αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μου όχι μόνο έχτισαν μία ψυχική δυσφορία που καλούσε για άμεση ανακούφιση, αλλά σμίλεψαν άμεσα ή έμμεσα (όπως εξηγήσαμε πιο πάνω) εντός μου και τις πεποιθήσεις «δεν μπορώ/ δεν αντέχω να κρατηθώ» και «δεν αξίζει τον κόπο να κρατηθώ».
Η λύση λοιπόν βρίσκεται στο να πούμε την αλήθεια στον εαυτό μας κάθε φορά που ενδίδουμε σε μία κακή συνήθεια. Να λέμε δηλαδή ότι κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε με βάση τις δυνατότητές μας και τα εμπόδια που συναντήσαμε μέχρι τώρα (την επόμενη φορά ασφαλώς και ενδέχεται να μπορέσουμε να συγκρατηθούμε).
Πρόκειται για τα εμπόδια της ψυχικής δυσφορίας που οφείλονται στην αυτοαμφισβήτηση (δηλαδή τις αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό του τύπου «δεν έκανα το καλύτερο που μπορούσα/ δεν είμαι εντάξει όπως είμαι) και των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων «δεν μπορώ/ δεν αντέχω να κρατηθώ», «δεν αξίζει τον κόπο να κρατηθώ» οι οποίες επίσης όπως εξηγήσαμε βασίζονται στην αυτοαμφισβήτηση.
Παραδεχόμενοι την αλήθεια ότι ενδίδοντας στη βλαβερή συνήθεια κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε με βάση τις δυνατότητές μας και τα εμπόδια που συναντήσαμε, εξουδετερώνουμε την πεποίθηση «δεν είμαι εντάξει όπως είμαι/ δεν έχω κάνει το καλύτερο που μπορούσα» που βρίσκεται στη ρίζα της βλαβερής συνήθειας κι έτσι την επόμενη φορά θα μας είναι πιο εύκολο να συγκρατηθούμε.
Επίσης αν αμφισβητούμε άμεσα και ευθέως τις πεποιθήσεις «δεν μπορώ/ δεν αντέχω να κρατηθώ» και «δεν αξίζει τον κόπο να κρατηθώ» θυμίζοντας στον εαυτό μας α) ότι είναι πολύ πιθανό αυτή τη φορά να μπορέσουμε/ αντέξουμε να συγκρατηθούμε και β) τους λόγους για τους οποίους αποφασίσαμε να κόψουμε τη συνήθεια, τότε η αποτελεσματικότητά μας στη διακοπή θα ανέβει κατακόρυφα.
Αναφορικά με τις αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό, για την επίπτωσή τους στην ψυχική κατάσταση του ανθρώπου, σχετικά με τον τρόπο υπέρβασής του κ.λπ. μπορείτε να διαβάσετε διάφορα άρθρα σ’ αυτό το site όπως «Ποια είναι η πραγματική αιτία που νιώθουμε δυσάρεστα συναισθήματα;», «Έκανα το καλύτερο που μπορούσα. Αυτή είναι όλη η φιλοσοφία ζωής που χρειάζεται ένας άνθρωπος» κ.ά.
© 2016 Βασίλης Γιαννακόπουλος Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας
