Για να δούμε πώς το να έχουμε αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μας γίνεται η αιτία να επαναλαμβάνονται διάφορα αρνητικά γεγονότα στη ζωή μας, θα πρέπει πρώτα να αναφέρουμε ότι ένα μέρος μέσα μας υποσυνείδητα θέλει να επιβεβαιώνεται η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Αυτή η επιβεβαίωση μας δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας ότι ξέρουμε πού πατάμε, ότι δηλαδή η κρίση μας δεν έχει λαθέψει. Επίσης την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό την ταυτίζουμε με τον ίδιο μας τον εαυτό και κάθε κλονισμός της, μας κλονίζει την αίσθηση της ύπαρξης. Π.χ. «είμαι ανάξιος να με σέβονται» – αυτός είμαι. Αν δεν είμαι αυτός που είναι ανάξιος να τον σέβονται, τότε ποιος είμαι;»
Έτσι, ακόμα κι αν έχουμε μία αρνητική αυτοεικόνα που μας πονάει και που μας προκαλεί προβλήματα, την υπερασπιζόμαστε υποσυνείδητα για να διατηρήσουμε αλώβητη την αίσθηση του εαυτού. Αυτή η προσπάθεια επιβεβαίωσης της όποιας αρνητικής άποψης έχουμε για τον εαυτό μας, εξηγεί από μόνη της γιατί εγκαθιστά πρότυπα επανάληψης αρνητικών γεγονότων στη ζωή μας. Ωστόσο ας δούμε μερικά παραδείγματα όπου θα φανούν και άλλοι τρόποι με τους οποίους δρουν υποσυνείδητα οι αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μας.
Ας πούμε για παράδειγμα ότι κάποιος έχει μέσα του πεποιθήσεις όπως «δεν αξίζω να μ’ αγαπούν», «δεν μπορώ να πάρω αγάπη», «είμαι αδύναμος» κ.λπ.. Οι αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό του θα είναι σε ετοιμότητα ανά πάσα στιγμή να ενεργοποιηθούν και να παράγουν έντονο ψυχικό πόνο, με την κατάλληλη αφορμή. Μια τέτοια αφορμή μπορεί να είναι ακόμα και το ενδεχόμενο μίας απόρριψης ή εγκατάλειψης από ένα πρόσωπο το οποίο έχει αγαπήσει πολύ.
Σε μια προσπάθεια να αποφύγει τη βίωση αυτού του έντονου ψυχικού πόνου, αλλά ακόμα και την εμπειρία του φόβου απέναντι σ’ αυτόν τον ψυχικό πόνο, το υποσυνείδητό του θα προσπαθεί να τον προστατέψει από κάθε ενδεχόμενο απόρριψης ή εγκατάλειψης από κάποιο πολύ σημαντικό πρόσωπο για κείνον. Για να το κάνει αυτό, πρέπει να τον εμποδίσει να κάνει ποτέ σχέση όπου να αγαπήσει ολοκληρωτικά και ανεπιφύλακτα.
Πώς θα τον εμποδίσει; Υπάρχουν διάφοροι τρόποι.
Ένας τρόπος είναι όταν συναντιέται με ανθρώπους που του ταιριάζουν πραγματικά πολύ, που είναι δηλαδή πολύ κατάλληλοι για ερωτικοί του σύντροφοι και άρα θα μπορούσε μαζί τους να κάνει μία πολύ βαθιά σχέση ολοκληρωτικής αγάπης και οικειότητας, να μην τους προσέχει καν. (Να σημειώσουμε ότι το υποσυνείδητό μας είναι σε θέση να γνωρίζει εκ των προτέρων πολλά πράγματα για τους ανθρώπους που συναντάμε και να προβλέπει εκ των προτέρων τα διάφορα ελαττώματα και προτερήματά τους. Αυτό το κάνει μέσα σε λεπτά ή και δευτερόλεπτα ακόμα, γιατί έχει τη δυνατότητα να αντλεί και να αποκωδικοποιεί πληροφορίες σε μεγέθη και ταχύτητες που είναι απρόσβατες για τη συνειδητή, αναλυτική σκέψη).
Άλλος τρόπος είναι να τους προσέχει, να τους θέλει για φιλική σχέση, αλλά να μην του γεννάται ερωτικό ενδιαφέρον για κείνους.
Ή μπορεί να του έλκουν το ερωτικό ενδιαφέρον για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και μετά αυτό το ενδιαφέρον να του φεύγει.
Πιθανόν ακόμα να νοιώσει ερωτικό ενδιαφέρον για κείνους, αλλά γρήγορα να καταλαμβάνεται από φόβο, άγχος και τελικά να τους αποφεύγει.
Από την άλλη μεριά, όταν διασταυρώνεται με ανθρώπους ακατάλληλους για ερωτική σχέση μαζί του είτε γιατί δεν ταιριάζουν ή γιατί δεν υπάρχει αμοιβαιότητα εκ μέρους τους ή γιατί υπάρχουν αντικειμενικά εμπόδια, γι αυτούς νοιώθει έντονο ερωτικό ενδιαφέρον και θέλει να προχωρήσει μαζί τους, είναι έτοιμος να τους τα δώσει όλα, αλλά, τι ατυχία… στην πορεία φαίνεται ότι δεν ταιριάζουν· ή το άλλο πρόσωπο δεν θέλει ερωτική σχέση μαζί του· ή θέλει, αλλά έχει αντιδράσεις φόβου σαν αυτές που περιγράψαμε πιο πάνω· ή υπάρχουν αντικειμενικά εμπόδια στη σχέση τους.
Μα δεν ήταν ατυχία, ήταν σκηνοθετημένο όλ’ αυτό! Θέλει εκείνους που υποσυνείδητα αντιλαμβάνεται ότι δεν του ταιριάζουν ή δεν ανταποκρίνονται ερωτικά ή που οι αντικειμενικές συνθήκες τους κρατούν μακριά, και δεν θέλει εκείνους που του ταιριάζουν, θέλουν μία ερωτική σχέση μαζί του και δεν υπάρχουν εμπόδια στο να είναι μαζί.
Έτσι, αποκόπτοντάς τον ουσιαστικά από τους κατάλληλους για κείνον πιθανούς ερωτικούς συντρόφους, το υποσυνείδητό του τον «προφυλάσσει» από το να δοθεί πλήρως σε μία σχέση μεγάλης οικειότητας και ανεπιφύλακτης αγάπης· τον προφυλάσσει δηλαδή να ξαναπούμε, από τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης απόρριψης ή εγκατάλειψης στο μέλλον από ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο για κείνον και ως εκ τούτου απ’ την ενεργοποίηση των πολύ επώδυνων αρνητικών πεποιθήσεων που έχει για τον εαυτό του· και τον προφυλάσσει επίσης και από τον φόβο του πόνου που συνδέεται μ’ αυτήν την ενεργοποίηση.
Όλ’ αυτά συμβαίνουν σχεδόν 100% υποσυνείδητα (μέχρι φυσικά κάποιος να λάβει την πληροφορία και να αρχίσει η συνειδητοποίησή τους). Δηλαδή πολλές φορές, συνειδητά κάποιος είναι απόλυτα σίγουρος ότι θέλει πολύ να δοθεί ολόψυχα σε κάποιον ερωτικά, αρκεί να έβρισκε τον κατάλληλο άνθρωπο και δεν έχει ιδέα για τις υποσυνείδητες αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό του και τους υποσυνείδητους φόβους του που τον σαμποτάρουν.
Με τα τεχνάσματά του λοιπόν και εξ’ αιτίας των αρνητικών πεποιθήσεων για τον εαυτό του, το υποσυνείδητό του θα τον στέλνει από τον έναν ακατάλληλο και αταίριαστο σύντροφο στον άλλον. Και αυτό το πρότυπο επανειλημμένων αποτυχιών θα δίνει ψευδώς την εντύπωση ότι είναι άτυχος ή ότι ο Θεός δεν τον αγαπάει ή ότι όλοι οι άντρες ή οι όλες οι γυναίκες έχουν σοβαρά ελαττώματα και είναι ακατάλληλοι για ερωτικοί σύντροφοι.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι με κάποιον που έχει αρνητικές πεποιθήσεις όπως «δεν αξίζω να με σέβονται», «δεν αξίζω να με υπολογίζουν», «είμαι ανίκανος» κ.λπ.. Στον εργασιακό τομέα της ζωής του ένας τέτοιος άνθρωπος, θα είναι πολύ φοβισμένος μήπως κάνει λάθη και πολύ εύθικτος στην παραμικρή παρατήρηση που θα του κάνουν, γιατί θα διεγείρονται μέσα του αυτές οι πεποιθήσεις και θα πονάει πολύ.
Έτσι θα γίνεται εριστικός, δεν θα έχει διάθεση να εργαστεί, η απόδοσή του θα είναι ελαττωμένη με αποτέλεσμα να έλκει περισσότερες παρατηρήσεις και να γίνεται ένας φαύλος κύκλος μέχρι να τα παρατήσει απογοητευμένος και να φύγει. Επίσης αυτό το φαινόμενο πιθανόν να είναι ακόμα πιο έντονο, δεδομένου ότι θα έχει μία ροπή να επιλέγει υποσυνείδητα δύστροπους εργοδότες που να επιβεβαιώνουν τις αρνητικές του πεποιθήσεις.
Αγνοώντας την βαθύτερη αιτία που δεν μπορεί να στεριώσει σε μια δουλειά, θα αναζητά και θα βρίσκει (το μυαλό μας είναι πολύ καλό σ’ αυτό) διάφορες εξηγήσεις για το τι πάει στραβά γενικά ή κατά περίπτωση. Ωστόσο το πρότυπο των αποτυχιών στον εργασιακό τομέα θα έχει εγκατασταθεί όχι επειδή είναι άτυχος ή διότι δεν υπάρχουν καλοί εργοδότες ή διότι το κράτος είναι σάπιο ή διότι στη μια δουλειά δεν ήταν καλά τα λεφτά, στην άλλη δεν είχε προοπτικές, η τρίτη ήταν πολύ μακριά από το σπίτι του κ.λπ., αλλά επειδή έχει αυτήν την αρνητική εικόνα για τον εαυτό του.
Ας πάρουμε τώρα ένα άλλο παράδειγμα αρνητικής πεποίθησης για τον εαυτό που «παράγει» αντίστοιχα ένα πρότυπο επανάληψης αρνητικών εμπειριών: «είμαι άτυχος». Αν κάποιος πιστεύει ότι είναι άτυχος, δεν θα προσέχει τις ευκαιρίες γύρω του, θα σκέφτεται απαισιόδοξα, θα βλέπει παντού εμπόδια και τελικά τα πράγματα θα του πηγαίνουν πολύ πιο συχνά στραβά απ’ ό,τι σε κάποιον που δεν έχει αυτήν την πεποίθηση για τον εαυτό του. Το επαναλαμβανόμενο πρότυπο επανάληψης αρνητικών γεγονότων θα το εκλαμβάνει ως επιβεβαίωση της πεποίθησής του («είμαι άτυχος») όμως στην πραγματικότητα θα είναι το αποτέλεσμά της.
Η παραπάνω άποψη επιβεβαιώνεται κι από ένα πείραμα που έγινε στην Αγγλία. Οι ερευνητές από όλους τους ανθρώπους που προσφέρθηκαν να λάβουν μέρος στο πείραμα, έφτιαξαν δύο ομάδες. Στην μία ομάδα έβαλαν μόνο ανθρώπους που είχαν ισχυρή την πεποίθηση «είμαι τυχερός» και στην άλλη ομάδα έβαλαν μόνο ανθρώπους που είχαν ισχυρή την πεποίθηση «είμαι άτυχος». Μετά έδωσαν σε όλους να διαβάσουν αντίτυπα από την ίδια εφημερίδα.
Στην εφημερίδα αυτή οι ερευνητές είχαν δημοσιεύσει την εξής αγγελία: «Ζητούνται εθελοντές για πείραμα ψυχολογίας. Αμοιβή 250 λίρες. Θα προτιμηθούν όσοι έχουν ήδη λάβει μέρος σε πείραμα ψυχολογίας». Αυτή η αγγελία δηλαδή τους αφορούσε όλους, γιατί όλοι, συμμετέχοντας ήδη σ’ ένα ψυχολογικό πείραμα, είχαν την ευκαιρία να κερδίσουν εκτάκτως 250 λίρες.
Αφού λοιπόν τους άφησαν να διαβάσουν χαλαρά τις εφημερίδες για μία ώρα περίπου, μετά τους ρώτησαν αν βρήκαν μέσα κάτι που να τους αφορά άμεσα. Το 95% αυτών που θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως «τυχερούς» είχαν προσέξει την αγγελία σε αντίθεση με μόνο το 5% απ’ αυτούς που είχαν την πεποίθηση «είμαι άτυχος». Γιατί;
Αυτοί που θεωρούν τους εαυτούς τους τυχερούς έχουν διαρκώς (λόγω της πεποίθησής τους) «τα μάτια τους ανοιχτά» για ευκαιρίες (είναι σαν να πιστεύουν «είμαι τυχερός, άρα οι ευκαιρίες μου παρουσιάζονται η μία μετά την άλλη»). Αντίθετα, εκείνοι που θεωρούν τους εαυτούς τους άτυχους έχουν συνήθως «τα μάτια τους κλειστά» σε ευκαιρίες (είναι σαν να πιστεύουν «σιγά μη παρουσιαστεί σε μένα καμιά ευκαιρία»).
Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα που θα μπορούσαμε να δούμε, (όμως θα απαιτούσαν μία έκταση πολύ μεγαλύτερη απ’ αυτή ενός σύντομου άρθρου) και τα οποία δείχνουν όλα το ίδιο: Η επίδραση των πεποιθήσεων που έχουμε για τους εαυτούς μας στη ζωή μας είναι τεράστια, μπορεί να καθορίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την «καλή» ή την «κακή» της πορεία και να εξηγήσει στις περισσότερες περιπτώσεις γιατί να συμβαίνουν αλλεπάλληλα δυσάρεστα γεγονότα στο ίδιο άτομο.
Όταν έχουμε αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μας, λειτουργούμε υπό το καθεστώς φόβου, στενοχώριας, ενοχής, θυμού κ.λπ. και όλ’ αυτά με διάφορους τρόπους αυξάνουν πολύ τις πιθανότητες να μας πηγαίνουν τα πράγματα στραβά, επανειλημμένα. Για περισσότερα σ’ αυτό το θέμα μπορείτε αν θέλετε να ανατρέξετε και στο άρθρο «Τρόποι με τους οποίους η αρνητική αυτοεικόνα ελαττώνει την φαινομενική αξία και ικανότητά μας».
